آبرفت پارچه یکی از مشکلات رایج در صنعت نساجی و پوشاک است. آبرفت پارچه به کاهش اندازه یک محصول نساجی پس از شستشو اطلاق می‌شود. نرخ آبرفت به طور قابل توجهی به ماهیت الیاف و ساختار پارچه بستگی دارد. آبرفت زمانی رخ می‌دهد که الیاف تشکیل دهنده پارچه در اثر تماس با آب و مواد شوینده، منقبض شده و در نتیجه سایز پارچه کوچک‌تر می‌شود.
آبرفت پارچه می‌تواند باعث نارضایتی مشتریان و درنتیجه ضرر مالی شود. در این مقاله دلایل و عوامل مؤثر بر میزان آبرفت پارچه‌ها و راهکارهای کنترل و کاهش آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.
آبرفت پارچه چیست؟
آبرفت لباس نخی به کاهش اندازه یک محصول نساجی (از عرض، طول یا هر دو) پس از شستشو اطلاق می‌شود. این پدیده زمانی روی می‌دهد که الیاف تشکیل دهنده پارچه در اثر تماس با آب و مواد شوینده، منقبض شده و در نتیجه سایز پارچه کوچک‌تر می‌شود. به عنوان مثال، یک ژاکت پس از شست‌وشو و آبرفت می‌تواند کوتاه‌تر، تنگ‌تر یا کم‌حجم شود.
نرخ و میزان آبرفت به طور قابل توجهی به عواملی همچون نوع الیاف، ساختار و تار و پود پارچه بستگی دارد.
آبرفت پارچه همچنین می‌تواند دلیل مواردی مانند چروکیدگی درز، گشتاور (کشیدن یا آویزان کردن پارچه) و اعوجاج دوخت تزئینی باشد.
دانستن اینکه چرا برخی از پارچه‌ها در هنگام شستشو جمع می‌شوند به شما کمک می‌کند تا از این مشکل جلوگیری کنید و عمر لباس مورد علاقه خود را افزایش دهید.
چرا آبرفت اتفاق می‌افتد؟
عوامل زیادی می‌توانند باعث آبرفت پارچه شوند. عوامل ایجاد کننده آبرفت پارچه گرما، رطوبت و شستشوی مکانیکی است. در ادامه به بررسی هر یک از عوامل ایجاد کننده آبرفت پارچه می‌پردازیم:
- انقباض حرارتی
گرما عامل مهمی در آسیب دیدن پارچه است. دمای بالا باعث کوچک شدن الیاف پارچه و درنهایت تغییر اندازه می‌شود. به همین دلیل است که اغلب هشدارهایی در مورد شستن لباس‌ها در آب داغ یا استفاده از تنظیمات حرارت بالا در خشک‌کن می‌بینید. میزان انقباض ناشی از گرما بستگی به نوع پارچه و دمای اعمال شده دارد. الیاف طبیعی مانند پنبه، پشم و کتانی نسبت به الیاف مصنوعی مانند پلی‌استر و نایلون مستعد اتلاف حرارت هستند.
- نم و رطوبت
رطوبت نیز در جمع شدن پارچه نقش دارد. هنگامی‌که الیاف با آب تماس پیدا می‌کنند، متورم می‌شوند و رطوبت را جذب می‌کنند. با خشک شدن پارچه، الیاف چروک می‌شوند و باعث کوچک شدن لباس می‌شوند. برخی از پارچه‌ها، به ویژه آن‌هایی که از الیاف طبیعی ساخته شده‌اند، راحت‌تر از بقیه، رطوبت را جذب می‌کنند. علاوه بر این، فرآیند خشک کردن بر میزان آبرفت پارچه تأثیر می‌گذارد. خشک کردن هوا خطر آلودگی ناشی از انتشار رطوبت را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
- انقباض ناشی از نمد
انقباض ناشی از نمد از متداول‌ترین عوامل ایجاد کننده آبرفت پارچه است که اغلب با لباس‌های ساخته شده از الیاف موی حیوانات، مانند پشم یا موهر که دارای پوسته‌های میکروسکوپی در امتداد سطح خود هستند، رخ می‌دهد. هنگامی‌که در معرض رطوبت و گرمای بیش از حد قرار می‌گیرند، این فلس‌ها می‌توانند فروبریزند و به هم متصل شوند و باعث شوند که طول خود الیاف درواقع کوتاه شود. این نوع کوچک شدن فقط در مورد الیاف موی حیوانات که ساختاری فلس مانند دارند اتفاق می‌افتد. با الیاف پنبه، کتان یا مصنوعی این اتفاق نمی‌افتد.
- شستشوی مکانیکی
عمل فیزیکی شستشو و خشک کردن می‌تواند باعث سفت شدن الیاف پارچه و درنهایت تبدیل به شل شدن شود. تحریک فیزیکی، مانند چرخش در ماشین لباسشویی یا خشک‌کن، به الیاف فشار وارد می‌کند و باعث انقباض و جمع شدن آن‌ها می‌شود. پارچه‌های بافتنی، مانند پارچه‌هایی که در هودی‌ها و کاپشن‌ها یافت می‌شوند، به دلیل ساختار گسترده‌تر و انعطاف‌پذیرتر، بیشتر در معرض این نوع آسیب هستند.
انواع مختلف آبرفت پارچه
آبرفت پارچه در انواع مختلفی وجود دارد، ازجمله:
- آبرفت پیش‌رونده
فرسایش پیش‌رونده فرآیندی تدریجی است که در طول زمان در نتیجه قرار گرفتن مکرر در معرض گرما، رطوبت و شستشوی مکانیکی رخ می‌دهد. این آبرفت بیشتر در پارچه‌های ساخته شده از الیاف طبیعی مانند پنبه، پشم و کتان رایج است. این نوع مواد به دلیل ویژگی‌های ذاتی‌شان بیشتر در معرض تغییرات ابعادی هستند.
عواملی که در سرعت فرسایش نقش دارند عبارت‌اند از:
- چرخه‌های مکرر شستشو و خشک کردن؛ به خصوص در دمای بالا
- وجود رطوبتی که می‌تواند باعث تورم و چروک شدن الیاف در هنگام خشک شدن شود.
- اختلال مکانیکی در هنگام شستشو و خشک کردن که می‌تواند باعث بافندگی و سفت شدن الیاف شود.
- آبرفت آرام
زمانی اتفاق می‌افتد که الیاف پس از کشیده شدن در طول فرآیند تولید به حالت طبیعی و بدون کشش خود برگردند. این نوع آبرفت بیشتر در پارچه‌های بافته شده از الیاف مصنوعی مانند پلی‌استر و نایلون که کمتر در معرض اثرات گرما و رطوبت هستند، دیده می‌شود.
انواع آبرفت پارچه بر اساس نوع و جنس پارچه نیز شامل موارد زیر می‌شود:
- آبرفت کتان: این نوع آبرفت از الیاف کتان تهیه می‌شود و ویژگی‌هایی مانند نرمی، تنفس پذیری و استحکام دارد.
- آبرفت پنبه: آبرفت پنبه‌ای نرم و راحت بوده و خاصیت جذب رطوبت خوبی دارد.
- آبرفت ابریشم: این نوع بسیار نرم، لطیف و لوکس است اما گران‌قیمت است.
- آبرفت پشم: پشم خاصیت عایق حرارتی داشته و آبرفت پشمی گرم و نرم است.
- آبرفت ترکیبی: انواعی از آبرفت وجود دارد که از ترکیب دو یا چند الیاف تهیه می‌شود مانند کتان-پنبه یا پنبه-ابریشم.
- آبرفت مصنوعی: آبرفت‌هایی با الیاف مصنوعی پلی‌استر نیز وجود دارد.
روش‌های جلوگیری از آبرفت ناخواسته پارچه
خوشبختانه، اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای جلوگیری از آبرفت پارچه و چروک شدن لباس‌ها و در حین شستشو انجام دهید:
- برچسب‌های مراقبت را بخوانید
برچسب‌های مراقبتی روی لباس‌ها اغلب اطلاعات ارزشمندی در مورد نحوه صحیح شستشوی آن‌ها ارائه می‌دهند. دستورالعمل‌های ارائه شده را دنبال کنید تا خطر آبرفت پارچه را به حداقل برسانید.
- از آب سرد استفاده کنید
هنگام شستن لباس‌های مستعد چروک شدن، به جای آب گرم، آب سرد را انتخاب کنید. آب سرد کمتر باعث کوچک شدن الیاف می‌شود.
- چرخه ملایم و چرخش کمتر
از چرخه ملایم خشک کن ماشین لباسشویی استفاده کنید و سرعت چرخش را کاهش دهید تا اصطکاک و فشار روی الیاف کاهش یابد.
- خشک کردن ملایم
اگر تصمیم دارید از خشک کن و اتو استفاده کنید، تنظیمات کم یا ملایم را انتخاب کنید. با این حال، بهترین گزینه این است که لباس‌ها را در هوا خشک کنید، ترجیحاً روی سطح صاف.
- از چلاندن بیش از حد خودداری کنید
هنگام شستن لباس‌ها را بیش از حد نچلانید، زیرا این کار می‌تواند باعث تاب برداشتن و جمع شدن الیاف شود.
نتیجه‌گیری
اگر اقدامات احتیاطی مناسب در طول فرآیند شستشو انجام شود، آبرفت پارچه یک مشکل رایج اما قابل اجتناب است. با دانستن اینکه کدام پارچه‌ها مستعد چروک و کوچک شدن هستند و درک عواملی که در این فرآیند نقش دارند، می‌توانیم قدم‌هایی برداریم تا لباس‌های خود را در اندازه و شکل اصلی خود نگه داریم. با پیروی از نکات ساده، مانند استفاده از آب سرد، چرخه‌های آرام و خشک کردن دقیق، می‌توانیم از لباس‌های مورد علاقه‌مان برای مدت طولانی‌تری لذت ببریم، بدون اینکه ترس دائمی از کوچک شدن آن‌ها برای پوشیدن داشته باشیم.